Mokradła sposobem na susze i powodzie

Mokradła, podobnie jak stawy przyjazne przyrodzie, pełnią wiele funkcji, przy czym mają one większe możliwości retencji wody oraz charakteryzują się większą różnorodnością biologiczną, często stanowiąc siedlisko rzadkich i chronionych gatunków roślin i zwierząt. Ich istnienie związane jest kilkoma formami ukształtowania krajobrazu: powstają przede wszystkim w dolinach rzek, na pojezierzach oraz w miejscach z bardzo dużymi opadami deszczu jak np. kotliny górskie.

Mokradła mają przede wszystkim olbrzymie zdolności retencyjne. Można je porównać do gąbki, która z łatwością chłonie duże ilości wody – 1 kg suchej masy torfu może wchłonąć do 25 l wody. W ten sposób przejmują nadmiar wody w okresach wzmożonych opadów czy w czasie przejścia fali powodziowej przez dolinę. Następnie woda jest powoli oddawana, dzięki czemu nie wysychają rzeki i utrzymywany jest odpowiedni poziom wody gruntowej, która jest niezbędna w gospodarce rolnej oraz w zaopatrzeniu w wodę ludności.

Oprócz wody, mokradła potrafią zatrzymać duże ilości dwutlenku węgla – kluczowego gazu cieplarnianego, który przechwycony z atmosfery i przekształcony w związki organiczne przez rośliny w procesie fotosyntezy, jest następnie magazynowany w postaci torfu., czyli nierozłożonej materii organicznej. Aby ten naturalny magazyn węgla funkcjonował niezbędne jest utrzymanie odpowiednio wysokiego, zbliżonego do powierzchni terenu, poziomu wód gruntowych. Dlatego dzięki dbaniu o dobrą kondycję mokradeł możemy przyczynić się do ochrony naszego klimatu.

Gdzie/kiedy zastosować

Mokradła pełnią ważną rolę w zasilaniu rzek i utrzymywaniu należytego poziomu wód gruntowych. Mają one szczególne znaczenie w oczyszczaniu wody z azotanów (np. z nawozów) dlatego warto o nie dbać szczególnie w zlewniach rolniczych.

Krótki opis techniczny

Przede wszystkim należy zachować istniejące mokradła. Pełnią one ważne funkcje retencyjne i oczyszczają wodę. Każde osuszenie mokradeł oznacza utratę tych funkcji i może się wiązać z koniecznością odtworzenia ich poprzez budowę sztucznych zbiorników retencyjnych i oczyszczalni. W miejscach, gdzie ich funkcje były szczególnie istotne warto rozważyć odtworzenie mokradeł. Dla przykładu odtworzenie mokradła w dolinie rzeki powyżej miasta pozwoli na wyrównanie przepływów w tej rzece, zmniejszy ryzyko powodzi oraz zapewni lepszą jakość wody na miejskim odcinku rzeki.

Korzyści

Naturalna, wysoka zdolność retencyjna

Wyrównanie przepływów wody w sąsiednich ciekach

Przeciwdziałanie skutkom suszy

Przeciwdziałanie powodziom

Zwiększenie bioróżnorodności

Magazynowanie węgla

O czym należy pamiętać

Cenne mokradła są lub mogą być objęte różnymi formami ochrony przyrody. Na rozległych obszarach mokradłowych tworzone są parki narodowe (np. Biebrzański, Kampinoski, ujścia Wart), na mniejszych rezerwaty przyrody („na Torfach”). Lokalny samorząd może wprowadzić formę ochrony jaka jest użytek ekologiczny. Zgodnie z ustawą o ochronie przyrody:

Użytkami ekologicznymi są zasługujące na ochronę pozostałości ekosystemów mających znaczenie dla zachowania różnorodności biologicznej – naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i śródleśne oczka wodne, kępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska, wydmy, płaty nieużytkowanej roślinności, starorzecza, wychodnie skalne, skarpy, kamieńce, siedliska przyrodnicze oraz stanowiska rzadkich lub chronionych gatunków roślin, zwierząt i grzybów, ich ostoje oraz miejsca rozmnażania lub miejsca sezonowego przebywania.

Użytek taki powoływany jest uchwałą rady gminy po wcześniejszym uzgodnieniu z regionalnym dyrektorem ochrony środowiska.