Modernizacja systemów melioracyjnych
W Polsce mamy około 250 tys. km rowów melioracyjnych. Są to systemy, które mają wpływ na około 1,8 mln ha użytków zielonych oraz około 4,5 mln ha gruntów rolnych. Systemy te były budowane na przestrzeni wielu dziesięcioleci i są w różnym stanie technicznym. Przez wiele lat systemy te były nastawione na osuszanie terenów poprzez jak najszybsze odprowadzenie wody do naturalnych cieków. Działanie tych systemów wraz ze zmianami klimatu oraz zmianami w zagospodarowaniu przestrzennym spowodują obniżanie sią poziomów wód gruntowych, a przez to pogorszenie warunków produkcji rolnej oraz szkody środowiskowe i gospodarcze. W związku z tym istotnym i pilnym działaniem wydaje się modernizacja tych systemów, w wyniku której będą one miały możliwość spowolnienia odpływu. Aby tak się stało, konieczna jest budowa lub remont progów, zastawek i jazów. Modernizacja taka pozwoli na racjonalne gospodarowanie wodą w obliczu występujących co raz częściej jej niedoborów i pozwoli na zmniejszenie skutków suszy w rolnictwie. Dodatkowo przechwycenie części wód opadowych przez jazy, progi i zastawki obniży, na ciekach poniżej, wysokości fal powodziowych powstających w czasie ulewnych deszczy.
Gdzie/kiedy zastosować
Niewielkie, lecz liczne urządzenia piętrzące należy stosować we wszystkich systemach melioracyjnych. Dotyczy to zarówno rowów na działkach prywatnych jak i kanałów melioracji podstawowej odwadniających duże obszary i będące w zarządzie spółek wodnych bądź PGW Wody Polskie.
Krótki opis techniczny
Modernizacja systemów melioracyjnych powinna przede wszystkim obejmować analizę ich funkcjonowania w zestawieniu z obecnym użytkowaniem terenu. Może się okazać, że część gruntów rolnych nie jest użytkowana i istnienie na nich systemów melioracyjnych jest zbędne, a wydatkowanie środków na ich utrzymanie jest niezasadne – na takich fragmentach warto zastosować stałe przetamowania rowów w celu zmniejszenia ich negatywnego odziaływania na środowisko. Na pozostałych odcinkach melioracji należy wybudować systemy umożliwiające precyzyjne sterowanie poziomem wody. Dzięki temu możliwe będzie dobranie optymalnych poziomów wody do upraw i prowadzonych prac polowych i ich sprawna regulacja. Możliwie długie utrzymanie wysokiego poziomu wody w okresie wzrostu roślin przyczynia się do zwiększenia plonów, natomiast działające zastawki i jazy pozwolą szybko obniżyć poziom wody na czas zbiorów. Po zbiorach natomiast znów będzie można piętrzyć wodę w celu odbudowy retencji glebowej.
W zależności od wielkości rowu i zasięgu jego odziaływania, należy dobrać budowle piętrzące – na małych rowach mogą to być małe progi drewniane z wyjmowanymi szandorami, stałe piętrzenie w postaci bystrza czy piętrzenia na przepustach, natomiast na dużych kanałach konieczne może być budowanie betonowych jazów ze stalowymi zasuwami bądź klapami.
Korzyści
- Ochrona przed powodzią
- Ochrona przed suszą
- Poprawa warunków produkcji rolnej
- Zwiększenie zasobów wodnych regionu
- Minimalizacja skutków zmian klimatu
O czym należy pamiętać
Na małych rowach, których oddziaływanie nie wykracza poza działki danego właściciela (lub na działki więcej niż jednego właściciela za ich zgodą), nie trzeba dopełniać prawie żadnych formalności aby zatrzymywać wody w istniejących rowach. Należy jedynie dokonać powiadomienia nadzoru wodnego właściwego dla położenia rowu, zgodnie z art. 395a ustawy Prawo wodne.
Natomiast jeśli rów ma wpływ na więcej działek niż danego właściciela, należy uzyskać, zgodnie z art. 389 Prawo wodne, pozwolenie wodnoprawne na wykonanie urządzenia wodnego. Uzyskać je można, na wniosek zainteresowanego, we właściwej jednostce Wód Polskich – w najbliższym zarządzie zlewni. Operat musi spełniać wymagania określone w art. 409 ustawy Prawo wodne.
