POWRÓT
W dniach 13-17 maja 2024 r. członkowie zespołu projektowego wraz z zaproszonymi gośćmi z instytucji związanych z ochroną przyrody odbyli wizytę studyjną w Anglii poświęconą renaturyzacji rzek. Naszymi przewodnikami byli pracownicy instytucji publicznych oraz organizacji pozarządowych zajmujących się ochroną przyrody, w szczególności ryb. Uczestnicy zobaczyli:
Projekt renaturyzacji na rzece Bourne Rivulet zrealizowany w 2023 r. przez Wild Trout Trust z partnerami. Bourne Rivulet to mała, nizinna, kredowa rzeka (chalk river), dopływ rzeki Test. Projekt obejmował wrzucenie do rzeki dużej ilości drewna, obniżenie brzegu oraz ogrodzenie chroniące przed nadmiernym zadeptywaniem przez zwierzęta hodowlane. Więcej można przeczytać tutaj: https://www.wildtrout.org/assets/reports/WTT-NEWSLETTER-2023-FINAL.pdf (strona 20).
The Lower Anton River Restoration Project – projekt renaturyzacji na rzece Anton realizowany w 2021 r. przez Piscatorial Society w szerokim partnerstwie. Wdrożone działania to remeandryzacja koryta, zasilenie rzeki żwirem i uformowanie sekwencji bystrzy i plos, w celu wykreowania siedlisk dla ryb, ponowne połączenie rzeki z obszarem zalewowym. Więcej: https://www.winchesterrivertestcluster.org/news-events/blog-post-title-one-95chs.
Działania renaturyzacyjne na rzece Avon realizowane od 2009 r. przez Wiltshire Wildlife Trust. Działania obejmowały: zwężenie koryta, utworzenie zatok zastoiskowych, remeandryzację, utworzenie podmokłych siedlisk, podniesienie dna poprzez wsypanie żwiru, urozmaicenie siedlisk w korycie fragmentami drewna. Na filmikach można obejrzeć jak teren wyglądał przed projektem i w trakcie prac: https://www.youtube.com/watch?v=dVuy1Xnoz74, https://www.youtube.com/watch?v=H5MW9aB2Av0. Ogólnie o działaniach prowadzonych w ciągu ostatnich 20 lat pod nazwą Wessex Chalk Streams Project można posłuchać tutaj: https://www.wiltshirewildlife.org/wessex-chalk-streams-project.
Działania realizowane przez National Trust w zlewniach rzek Aller i Horner w obrębie Holnicote Estate – obszaru należącego w większości do tego trastu, gdzie podejmowanych jest cały szereg działań proprzyrodniczych, o których dowiedzieć można się z wirtualnej wycieczki: https://storage.viewit360.co.uk/national-trust/holnicote-estate/. Zobaczyliśmy próbę opóźnienia odpływu wody z mokradeł leżących w samej górze zlewni oraz nowatorskie podejście do renaturyzacji tzw. Stage Zero, czyli bardzo radykalne zrównanie przekształconej uprzednio rzeki z jej sąsiedztwem i w ten sposób odtworzenie łączności z obszarami zalewowymi i pozostawienie jej całkowitej swobody w kształtowaniu koryta. Więcej można przeczytać tutaj: https://www.nationaltrust.org.uk/services/media/national-trust-sets-river-free-with-pioneering-restoration-approach-in-somerset. Dodatkowo widzieliśmy jak w Anglii próbuje się reintrodukować bobra po kilkuset latach nieobecności – w ogrodzonym wybiegu i pod ścisłą kontrolą: https://www.nationaltrust.org.uk/services/media/baby-beaver-boom-on-exmoor-in-somerset-as-three-kits-are-born-in-conservation-success-story
Oglądając rzeki w Anglii należy pamiętać, że:
1. Regulacja rzek w Anglii trwa już prawie 2000 lat. Niemal każda rzeczka była tu przekopana po kilka razy na przestrzeni wieków.
2. Rzeki należą do prywatnych właścicieli. W praktyce oznacza to, że nie można spacerować nad rzekami bez uzgodnienia tego z właścicielem, nie mówiąc już o pływaniu kajakiem czy łowieniu ryb.
3. Działania na rzekach są uzgadniane z agencją środowiskową, która dba zarówno o bezpieczeństwo powodziowe jak i o przyrodę rzek.
4. Renaturyzacja rzek w UK ma już 30 lat. Na początku wykonywano pojedyncze, małe działania typu inżynierskiego. Potem działaniami obejmowano coraz większe odcinki koryt, a działania coraz częściej wykorzystywały metody zbliżone do naturalnych. W końcu w działaniach renaturyzacyjnych zaczęto myśleć nie tylko o korytach rzek, ale o całych zlewniach i krajobrazie, włączając w działania różnorodnych partnerów.
